Bİr elektrİk motorunun çalışma prensİbİ nedİr ?
Elektrik motoru ve çalışma prensibi
Elektrik motoru, elektrik enerjisini mekanik enerjiye dönüştüren aygıttır. Her elektrik motoru biri sabit (Stator) ve diğeri kendi çevresinde dönen (Rotor ya da Endüvi) iki ana parçadan oluşur.
Bu ana parçalar, elektrik akımını ileten parçalar
(örneğin: sargılar), manyetik akıyı ileten parçalar ve
konstrüksiyon parçaları (örneğin: vidalar, yataklar) olmak
üzere tekrar kısımlara ayrılır
RESİM 1
U şeklindeki mıknatısı ok yönünde dönderdiğimiz zaman, bu mıknatısın altına yerleştirilen mıknatıslandırılmış bir pusula yelkovanıda aynı yönde ve aynı hızda dönmeye başlar.
Bu olaya elektromanyetik güç diyoruz ve motorların prensibini oluşturur.
RESİM 2
Burada mıknatıslandırılmış bir pusula yelkovanı yerine,
bakır bir disk yerleştirelim ve U şeklindeki mıknatısı ok
yönünde dönderelim. Burada gözlemlenen olay, diskinde
aynı yönde dönmesidir fakat hızı miknatısa göre daha yavaştır.
Açıklama: U şeklindeki mıknatısın dönerken meydana getirdiği manyetik alan, bakır disk üzerinde indüklenmiş
Foucault akımları oluşturur. Lenz kanunlarına göre indüklenmiş akımlar, bu akımların doğmasına sebep olan etkenlere karşı koyarlar.
Bu ana parçalar, elektrik akımını ileten parçalar
(örneğin: sargılar), manyetik akıyı ileten parçalar ve
konstrüksiyon parçaları (örneğin: vidalar, yataklar) olmak
üzere tekrar kısımlara ayrılır
RESİM 1
U şeklindeki mıknatısı ok yönünde dönderdiğimiz zaman, bu mıknatısın altına yerleştirilen mıknatıslandırılmış bir pusula yelkovanıda aynı yönde ve aynı hızda dönmeye başlar.
Bu olaya elektromanyetik güç diyoruz ve motorların prensibini oluşturur.
RESİM 2
Burada mıknatıslandırılmış bir pusula yelkovanı yerine,
bakır bir disk yerleştirelim ve U şeklindeki mıknatısı ok
yönünde dönderelim. Burada gözlemlenen olay, diskinde
aynı yönde dönmesidir fakat hızı miknatısa göre daha yavaştır.
Açıklama: U şeklindeki mıknatısın dönerken meydana getirdiği manyetik alan, bakır disk üzerinde indüklenmiş
Foucault akımları oluşturur. Lenz kanunlarına göre indüklenmiş akımlar, bu akımların doğmasına sebep olan etkenlere karşı koyarlar.
Leon FOUCAULT : Fransa, Pariste 1819 yılında doğmuş
ve yine pariste 1868 yılında ölmüştür.Fizik ve astronom
üzerinde çalışmaları vardır. Kendi adıyla anılan akımları 1851 yılında keşfetmiştir. Alternatif akım makinalarında ve transformatörlerdeki manyetik devrelerde oluşan kayıplar bu Foucault akımlarının sonucudur.
Emil LENZ: Alman fizikçi, 1804 yılında Estonyada doğmuş
ve 1865 yılında Roma da ölmüştür. Elektrik akımları ve
manyetik alanların birbirleri üzerindeki etkilerini incelemiştir.
RESİM 3
Üçfazlı senkron motor, 3 bobin Ph1- Ph2 ve Ph3 fazları ile beslenmektedir, basit diskin yerine ise manyetik disk
yerleştirelim, bobinler bir manyetik alan oluşturur. Manyetik
diskin bu alanda dönmesi için daha önceden tahrik edilmesi
gerekir. Fazlardan ikisinin yerleri kelemenslerinden
değiştirildiği zaman, motor diğer yönde dönmeye başlar.
ve yine pariste 1868 yılında ölmüştür.Fizik ve astronom
üzerinde çalışmaları vardır. Kendi adıyla anılan akımları 1851 yılında keşfetmiştir. Alternatif akım makinalarında ve transformatörlerdeki manyetik devrelerde oluşan kayıplar bu Foucault akımlarının sonucudur.
Emil LENZ: Alman fizikçi, 1804 yılında Estonyada doğmuş
ve 1865 yılında Roma da ölmüştür. Elektrik akımları ve
manyetik alanların birbirleri üzerindeki etkilerini incelemiştir.
RESİM 3
Üçfazlı senkron motor, 3 bobin Ph1- Ph2 ve Ph3 fazları ile beslenmektedir, basit diskin yerine ise manyetik disk
yerleştirelim, bobinler bir manyetik alan oluşturur. Manyetik
diskin bu alanda dönmesi için daha önceden tahrik edilmesi
gerekir. Fazlardan ikisinin yerleri kelemenslerinden
değiştirildiği zaman, motor diğer yönde dönmeye başlar.
Senkron Motorun elemanları:
Stator, sabit bir elemandır, üzerinde 3 fazın bobinleri sarılıdır,
bu bobinler dönen bir manyetik alan yaratırlar.
Rotor ise, hareketli bir elemandır. Rotor üzerindeki bobinler
ise doğru akım ile beslenir.
Doğru akım ile beslenme, hareketli kontaklar (fırçalar)
sayesinde olur. Rotorun yarattığı manyetik alan ile statorun
yarattığı döner manyetik alan arasında θ açısı kadar bir gecikme oluşur.
Bu gecikme açısı motorun üzerindeki yüke göre değişir.
Yük ne kadar büyükse gecikme açısı θ de o kadar büyük olur.
Formül : Rotor devir hızını hesaplamak için aşağıdaki formülü kullanmalıyız.
Bu formülde
n = f / p tur/saniye = Hz / p
n = Rotor devir hızı , tur/saniye
p = çift olarak kutup sayısı
f = Şebeke frekansı ( Türkiyede 50 Hz dir )
bu bobinler dönen bir manyetik alan yaratırlar.
Rotor ise, hareketli bir elemandır. Rotor üzerindeki bobinler
ise doğru akım ile beslenir.
Doğru akım ile beslenme, hareketli kontaklar (fırçalar)
sayesinde olur. Rotorun yarattığı manyetik alan ile statorun
yarattığı döner manyetik alan arasında θ açısı kadar bir gecikme oluşur.
Bu gecikme açısı motorun üzerindeki yüke göre değişir.
Yük ne kadar büyükse gecikme açısı θ de o kadar büyük olur.
Formül : Rotor devir hızını hesaplamak için aşağıdaki formülü kullanmalıyız.
Bu formülde
n = f / p tur/saniye = Hz / p
n = Rotor devir hızı , tur/saniye
p = çift olarak kutup sayısı
f = Şebeke frekansı ( Türkiyede 50 Hz dir )
Üçfazlı asenkron motor
Motordaki 3 bobin 3 ayrı faz ile beslenmektedir, stator
üzerindeki bobinler, döner bir manyetik alan üretirler, rotor
üzerinde meydana gelen indüklenmiş akım bu rotoru, döner manyetik alan yönü ile aynı yönde döndermeye başlar.
Motorun yapısı : Motorun aks doğrultusundaki kesitine
bakıldığında görünecek elemanlar
1 numaralı eleman, rotor dur. Dönen manyetik bir elemandır.
2 numaralı eleman, stator dur.Sabit manyetik devredir.
3 faz a ait bobinler bu gövdeye sarılıdır.
3 numaralı eleman, motor bağlantı kutusu ,
3 faz besleme bobin klemenslerine buradan bağlanır.
Başlıca diğer elemanlar ise :
a-Bobinlerin dolayısıyla motorun soğutulmasını sağlayan
vantilatör.
b-Motorun ekseni, (aks).
c-Moturun teknik bilgilerini içeren metal etiket.
d-Motor iç elemanlarını koruyan metalik gövde.
üzerindeki bobinler, döner bir manyetik alan üretirler, rotor
üzerinde meydana gelen indüklenmiş akım bu rotoru, döner manyetik alan yönü ile aynı yönde döndermeye başlar.
Motorun yapısı : Motorun aks doğrultusundaki kesitine
bakıldığında görünecek elemanlar
1 numaralı eleman, rotor dur. Dönen manyetik bir elemandır.
2 numaralı eleman, stator dur.Sabit manyetik devredir.
3 faz a ait bobinler bu gövdeye sarılıdır.
3 numaralı eleman, motor bağlantı kutusu ,
3 faz besleme bobin klemenslerine buradan bağlanır.
Başlıca diğer elemanlar ise :
a-Bobinlerin dolayısıyla motorun soğutulmasını sağlayan
vantilatör.
b-Motorun ekseni, (aks).
c-Moturun teknik bilgilerini içeren metal etiket.
d-Motor iç elemanlarını koruyan metalik gövde.